گزارش آماری نقض حقوق محیط زیست، تیر ماه ۱۴۰۱
مینا آقابیگی، سلمان یزدان پناه
آگاهی بیشتر:
این گزارشات آماری از میان بیش از ۱۷۹خبر که در طول ماه تیر۱۴۰۱ تهیه شده است.
این گزارشات از سایت کمیته دفاع از محیط زیست تهیه شده است که از رسانه‌های داخلی و خارجی مانند هرانا، ایلنا، ایرنا، دیده‌بان، ایسنا، مهر، خبربان، قطره، تسنیم، یورونیوز، انصاف و پایگاه خبری محیط زیست و حیات وحش جمع‌آوری گردیده است.
آمار فوق از گزارشات رسانه‌های داخلی و خارجی مورد تأیید دولت جمهوری اسلامی ایران جمع‌آوری شده و عملاً نمی‌تواند بیش از ۲۵ تا ۳۰ در صد واقعیت‌های جامعه باشد.
همکارانی که در گردآوری این موارد خبری نقض حفاظت محیط زیست درتیر ماه همکاری کردند، خانم‌ها و آقایان: سلمان یزدان‌پناه، مینا آقابیگی، ایرانداخت کیا، علیرضا جهان‌بین، رزا جهان‌بین، ساناز تنهایی قلی بیگلو، علی احمدی‌ملک، حمیدرضا امینی، علی برومند و احسان حیاک، اکبرمحمدی ، نادیا مشرف، کاوه قزلباش، ندا فروغی ، مجید رئوفی، رسول بلغار، فرشته خیام الحسینی می‌باشند. اطلاعات بیشتر در لینک زیر قابل مشاهده است:
https://mohitzist.bashariyat.org
آلودگی هوا
۱.خودروها ، عامل ایجاد ۵۷ درصد آلودگی اراک.(خبرگزاری ایلنا-۲ تیر ۱۴۰۱) سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت: ۵۷ درصد عوامل ایجاد آلودگی اراک مربوط به خودروها است. در حوزه از رده خارج کردن خودروها، قانون تعبیر مناسبی نداشته است. در گذشته سن فرسودگی خودرو اعمال می شد، اما با تغییر قانون، سن فرسودگی خودرو برای خوردوهایی لحاظ می شود که نتوانند گواهی معاینه فنی دریافت کنند. به گزارش خبرنگار ایلنا، سید مهدی مصطفوی افزود: متأسفانه وضعیت معاینه فنی خودروها در استان مرکزی وضعیت مناسبی نیست و تعداد خودروهای فاقد معاینه زیاد است. این در حالی است که در ماده ۶ قانون هوای پاک بر الزام معاینه فنی خودروها تاکید شده است.
۲. افزایش میزان غلظت گرد و خاک هوای آبادان به ۱۸ برابر حد مجاز.(خبرگزاری تسنیم ۵ تیر ۱۴۰۱) به گزارش خبرگزاری تسنیم از اهواز، شهریار عسگری در خصوص میزان آلاینده‌های پدیده گرد و خاک امروز اظهار داشت: در پی وقوع گرد و غبار در استان خوزستان، طبق آخرین اندازه‌گیری‌ها تا ساعت ۱۱ امروز (۵ تیرماه) میزان ذرات ریزگردها در ه ای آبادان ۲۷۳۷ میکروگرم در متر مکعب بوده است. وی با بیان اینکه در این بازه زمانی میزان گرد و خاک در دیگر شهرها کمتر بوده است، افزود: با توجه به اینکه میزان مجاز آلاینده‌ها در هوا ۱۵۰ میکروگرم بر مترمکعب است، غلظت گرد و غبار در آبادان به بیش از ۱۸ برابر حد مجاز رسیده است.
۳. لزوم توقف مازوت سوزی در نیروگاه نکا. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما(۷ تیر ۱۴۰۱) به نقل از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، عطاءالله کاویان گفت: اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران در جلسه سراسری نیروگاه‌های برق حرارتی کشور، موضوع مشکلات زیست محیطی ناشی از مصرف مازوت در منطقه از جمله سلامت مردم روستا‌های اطراف و خسارات وارده به کشاورزی منطقه را مطرح و خواستار حذف نیروگاه نکا از فهرست نیروگاه‌های مازوت سوز کشور شد. وی افزود: موضوع حذف کامل مازوت نیروگاه در اولین جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوای استان مطرح شد و متعاقب آن پیگیری‌های لازم از دستگاه‌های ذیربط از جمله شرکت گاز استان در خصوص تامین گاز نیروگاه، توسط استانداری و اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران در سطح وزارتخانه نیرو انجام گرفت. به گفته کاویان با توجه به لزوم تشدید پایش و سنجش میزان آلودگی منتشر شده از نیروگاه در شرایط مازوت سوز، ضمن الزام نیروگاه به انجام خوداظهاری دوره ای، سنجش مستقیم گاز‌های آلاینده خروجی از دودکش نیروگاه نیز به طور مستمر توسط کارشناسان این اداره کل انجام شد و پیگیری‌های قانونی از طریق مراجع ذیربط در جهت الزام نیروگاه به نصب سیستم‌های کنترل آلودگی هوا صورت گرفت. کاویان با اشاره به جلسه ۳۱ خردادماه ۱۴۰۱ که در محل نیروگاه نکا و با حضور مدیرعامل این نیروگاه برگزار شد گفت: در این جلسه مقرر شد تا بر اساس زمان بندی، به تدریج مازوت حذف و سوخت گاز جایگزین آن شود و نیروگاه نیز متعهد شد تا با تامین اعتبار مورد نیاز، سیستم کنترل آلودگی هوا را نصب کند تا میزان گاز‌های خروجی به حدود استاندارد مجاز زیست محیطی برسد. مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در پایان تاکید کرد: این اداره تا حصول نتیجه نهایی، پیگیری‌های لازم را ادامه خواهد داد.
بازداشت و احکام صادره شکارچیان
۱. معرفی ۹۸ متخلف حوزه محیط زیست به مراجع قضایی و کشف ۱۵ قبضه اسلحه در اردبیل. به گزارش خبرگزاری فارس(۲ تیر ۱۴۰۱) از اردبیل، حسن قاسم‌پور ظهر امروز در جمع خبرنگاران اظهار کرد: طی سه ماهه اول سال‌جاری ۹۸ متخلف در حوزه محیط زیست به مراجع قضایی معرفی شدند. وی افزود: طی این مدت ۷ قبضه سلاح غیرمجاز قاچاق و ۸ قبضه اسلحه مجاز از متخلفان کشف و ضبط شده است. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل با اشاره به تخلفات پرتکرار، بیان کرد: صید و شکار غیرمجاز، زنده‌گیری حیات وحش، تعلیف غیرمجاز دام و تخریب و ایجاد آلودگی از تخلفاتی است که صورت می‌گیرد. وی ادامه داد: همچنین در فصل بهار ۱۶۳ اخطاریه برای جلوگیری از آلودگی‌های زیست محیطی صادر شد.
۲. شکارچیان غیرمجاز به جای آهو ۲ محیط‌بان بوشهری را شکار کردند. فرهاد قلی نژاد روز جمعه(۱۷تیر ۱۴۰۱) در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: شکارچیان غیرمجاز با هدف شکار آهو وارد منطقه حفاظت شده “مند” در شهرستان دیر شدند که با وجود اعلام ایست توسط محیط بانان، اقدام به تیراندازی به سوی آنان کردند. وی بیان کرد: در این حادثه محیط بانان محمدرضا زارعی و اصغر اسماعیلی به شدت مجروح و فوری برای طی مراحل درمان به بیمارستان کنگان منتقل شدند. وی عنوان کرد: همچنین باید بودجه کافی برای افزایش تجهیزات حفاظتی و اجرای برنامه‌ها و فعالیت‌های آموزشی به سازمان حفاظت محیط زیست اختصاص پیدا کند تا این سازمان بتواند تمام برنامه‌های خود را در قبال محیط بانان اجرایی کند. منطقه حفاظت شده مند به وسعت ۳۲ هزار و ۹۸۵ هکتار در ۱۸۰ کیلومتری جنوب بندر بوشهر در بخش بردخون شهرستان دیر واقع است و در سال ۱۳۸۵ به عنوان منطقه حفاظت شده به ثبت رسید، آهو، گرگ، روباه، سیاه گوش، کفتار، گربه وحشی، گراز و تشی از جمله گونه‌های جانوری حیات وحش این منطقه هستند.
صید و شکار غیر مجاز
۱. ۱۲۱ شکارچی متخلف در دام قانون افتادند. به گزارش خبرگزاری صدا و سیمامرکز آذربایجان غربی(۶ تیر ۱۴۰۱)، سعید شهند، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان در تشریح عملکرد یگان حفاظت محیط زیست استان گفت: در سه ماه اول سال تعداد ۸۸ تخلف زیست محیطی در سطح استان با هوشیاری یگان حفاظت محیط زیست کشف شده که از این تعداد، ۱۲۱متخلف دستگیر و به مراجع قضایی معرفی شدند. وی افزود: یگان حفاظت محیط زیست در این مدت موفق به کشف ۲۰اسلحه مجاز و ۲ اسلحه غیر مجاز که در هنگام شکار مورد استفاده قرار گرفته ، شده است. وی همچنین عنوان کرد: تعداد ۸۹۶ قطعه ادوات شکار شامل قایق، تور صیادی و ماهی گیری، الکترو شوکر، تورهای زنده گیری و سایر ادوات کشف و ضبط شده است. همچنین نیروهای یگان محیط زیست استان در 3 ماه اول سال ، ۱۰۹ قطعه پرنده و ۶۳ مورد پستاندار را از متخلفان به صورت زنده کشف و رهاسازی کردند. مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی اظهار کرد : تعداد شروع به شکار غیر مجاز متخلفان در ۳ ماه اول سال ۱۲ مورد بوده است که متخلفان قبل از اقدام به شکار با تلاش محیط بانان شناسایی و دستگیر شده اند. وی همچنین افزود : طرح یک ساعت با محیط بان در سه ماه اخیر به مدت ۵۷۰ نفر ساعت در مدارس استان اجرایی شده است. شهند درخصوص عملکرد این بخش در حوزه کنترل آلودگی هوا نیز گفت: این نیروها در این مدت ۱۴ مورد آلودگی را گزارش داده اند و با عاملان آن برابر قانون برخورد شده است. وی تصریح کرد : ۱۷۶۷ قطعه از انواع آبزیان شامل کپور،ماهی آزاد، سوف و … به همت یگان حفاظت محیط زیست از متخلفین کشف و ضبط شده است.
۲. دستگیری باند شکارچیان غیرمجاز در منطقه حفاظت‌شده سفیدکوه خرم‌آباد. به گزارش بامداد جمعه ایرنا(۱۷ تیر ۱۴۰۱) به نقل از روابط عمومی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان لرستان، افشار کاوه اظهار داشت: یک باند شکارچی غیرمجاز قبل از شروع به شکار در منطقه حفاظت شده سفیدکوه خرم آباد دستگیر شد. وی گفت: در پی گزارش همیاران محیط‌زیست مبنی بر حضور تعدادی متخلف به همراه اسلحه در منطقه حفاظت‌شده سفید کوه خرم‌آباد، نیروهای یگان این منطقه بلافاصله به محل عزیمت و پس از چند ساعت تعقیب و گریز شش نفر متخلف را قبل از شروع شکار دستگیر کردند. کاوه گفت: از این متخلفین یک قبضه اسلحه ساچمه زنی پنج تیر، ۲۰عدد فشنگ ژ۳ ، ۱۸ عدد فشنگ ام یک و یک دستگاه دوربین شکاری کشف و ضبط شد. وی افزود: در خلال این ماموریت هم یک نفر متخلف زیست محیطی به جرم تعلیف غیر مجاز توسط نیروهای این اداره دستگیر شد. سرپرست منطقه حفاظت شده سفید کوه خرم آباد گفت: پرونده این متخلفین پس از تنظیم صورتجلسه اولیه جهت بررسی بیشتر و همچنین تعیین تکلیف مابقی سلاح‌های این متخلفین که به احتمال زیاد در تعقیب و گریز پنهان شده است به مقامات قضایی ارجاع شد.
بحران آب، آلودگی و خشکیدگی تالاب، دریاچه و رودخانه
۱. بازگشت دریاچه ارومیه به روزهای خشکی سال. بعد از گذشت۷ سال از آغاز بکار فعالیت ستاد احیای دریاچه ارومیه و با وجود هزینه کرد میلیاردی، دومین دریاچه شور دنیا به روزهای خشکیدگی سال ۹۴ بازگشته است. خبرگزاری مهر(۴ تیر ۱۴۰۱)– گروه استان‌ها- سکینه اسمی: دریاچه ارومیه در قالب طرح‌های ستاد احیا قرار بود از سال ۱۳۹۴، ظرف مدت ۱۰ سال به تراز اکولوژیک خود برسد، حال بعد از گذشت ۷ سال و اجرای طرح‌های سازه‌ای متفاوت و هزینه روند معکوسی را در مقابل احیا نشان می‌دهد. این در حالی است که قبل از تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه، تراز این حوزه آبی سالانه به طور متوسط ۴۰ سانتی‌متر کاهش می‌یافت، بعد از تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال ۹۴ و بارش‌های مناسب در چند سال اول وضعیت دریاچه بهبود نسبی یافته بود اما با عدم اتمام طرح‌های مصوب و کاهش بارش‌ها امسال وضعیت این تالاب بین المللی به شرایط وخیم و بحرانی بازگشته است. هم اکنون سطح تراز دریاچه ارومیه به ۱۲۷۰.۶۶ رسید و با ادامه این روند با توجه به افزایش تبخیر تا پایان فصل تابستان سطح تراز به کمتر از ۱۲۷۰.۲۲ رسیده و بخش جنوبی دریاچه ارومیه به صورت کامل از بین خواهد رفت. کارشناسان عدم مدیریت منابع آبی در بخش کشاورزی و سایر بخش‌ها، افزایش دمای هوا به همراه عدم تحقق حق آبه مورد نیاز دریاچه و نیز نیمه تمام ماندن طرح‌های مهم ستاد احیای دریاچه ارومیه از جمله انتقال آب از سد کانی سیب و تصفیه خانه را از مهم‌ترین دلایل بازگشت دریاچه به شرایط بحرانی عنوان می‌کنند این در حالی است که کاهش بارش‌ها و افزایش تبخیر به همراه عدم تأمین حق آبه مورد نیاز در سال جاری این وضعیت را تشدید کرده است. وزارت نیرو اعلام می‌کند میزان آب‌گیری سدها امسال به‌دلیل کاهش بارندگی‌ها کم بوده و به دلیل نیاز آبی بخش کشاورزی و آب شرب رهاسازی آب سدها به سمت دریاچه ارومیه متوقف شده است. هم اکنون سطح تراز دریاچه ارومیه به ۱۲۷۰.۶۶ رسید و با ادامه این روند با توجه به افزایش تبخیر تا پایان فصل تابستان سطح تراز به کمتر از ۱۲۷۰.۲۲ رسیده و بخش جنوبی دریاچه ارومیه به صورت کامل از بین خواهد رفت. به گفته کارشناسان، با خشک شدن دریاچه ارومیه بیش از ۱۰ میلیارد تن نمک به صورت گردوغبار و طوفان بر سر مردم این ناحیه فرو خواهد ریخت و این بحران تنها گریبان آذربایجان غربی را نمی‌گیرد، بلکه بسیاری از مناطق کشور را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد. معیشت و زندگی مردم منطقه شمال غرب کشور به خصوص استان‌های آذربایجان غربی و شرقی با بهبود شرایط بحرانی دریاچه ارومیه ارتباط مستقیمی دارد، با بازگشت وضعیت دریاچه ارومیه به شرایط کم آبی، معیشت و زندگی نزدیک به ۱۵ میلیون نفر مردم منطقه به خطر خواهد افتاد.
۲.مهاجرت اقلیمی در ایران جدی است . افزایش آمار مهاجرت‌های فصلی و دائمی با تشدید گرما و کاهش بارش‌ها. به گزارش همشهری آنلاین(۵ تیر ۱۴۰۱)، بر اساس گزارش‌های سازمان حفاظت محیط زیست، نواری که از استان خوزستان به سمت استان فارس می‌رود و در راه استان کهگیلویه و بویراحمد را هم شامل می‌شود و همچنین استان‌های شرق و جنوب شرقی کشور بیشترین تأثیر را از تغییر اقلیم خواهند گرفت. در این میان استان خراسان رضوی کمترین آسیب را خواهد دید. محققان از اثرات تغییرات اقلیم بر مهاجرت با عنوان پناهندگان اقلیم نام برده‌اند. به‌گفته سیده الهام عزیزی، رئیس گروه تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست هنوز تحقیق علمی که نشان دهد چه تعداد از ساکنان فلات ایران به‌دلیل تغییرات اقلیمی دست به مهاجرت دائمی یا فصلی زده باشند در کشور انجام نشده است. او در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: امروزه دیگر تغییر اقلیم، احتمالی دور از ذهن نیست. بلکه واقعیتی جاری است. به‌نحوی که خسارت‌های ناشی از سیل‌ها و توفان‌ها در این سال‌ها به‌ویژه در شهرهایی که جمعیت و سرمایه‌های زیادی در آنها انباشته شده است تکرار شده‌اند. به‌گفته او، مراکز شهری باید با ابزارهای مناسبی برای روبه‌رو شدن با اثرات تغییر اقلیمی آماده شوند. ایران به دلیل قرار گرفتن در شرایط خاص جغرافیایی و اقلیمی همواره کشوری پیشتاز در عرصه سکونت انسان و ایجاد سکونتگاه‌های انسانی بوده است و دارای تجارب ویژه‌ای در زمینه تاب‌آوری نیز هست. درحقیقت در الگوی بومی و سازگار با شرایط ویژه اقلیمی ایران ۴ شاخص مهم مدیریت انرژی، کاربری زمین و حمل‌ونقل و آب که اثرگذارترین عوامل در تاب‌آوری شهری هستند در استقرار و مکان‌یابی، طراحی عناصر شهری و معماری ساختمان‌ها و اجزا مدنظر بوده‌اند و شهرها عملکردی اکولوژیک و کاملاً تاب‌آور داشته‌اند و با توجه به فرهنگ، معیشت و فناوری تاکنون جوابگوی نیازهای اساسی مردم بوده و از نظم ارگانیک برخوردار بوده‌اند. رئیس گروه تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست معتقد است که در عصر حاضر با تقلید ناآگاهانه از الگوی توسعه غیربومی، بی‌توجهی به ویژگی‌های طبیعی، توسعه بی‌رویه و خارج از ظرفیت اکولوژیک و ضایع‌سازی منابع طبیعی و محیط‌زیست، تغییر اقلیم و اثرات آن، سکونتگاه‌های انسانی (به‌ویژه شهرها) کارکردهای حیاتی خود را از دست داده‌اند.
۳.یک قدم مانده تا بحران آب در کشور. (خبرگزاری ایرنا – ۱۱ تیر ۱۴۰۱) با توجه به کاهش بارندگی‌ها، کشور در مرحله تنش آبی قرار گرفته است، اگر کشوری بیشتر از ۱۷۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر در سال آب داشته باشد از نظر منابع آبی مشکلی ندارد اما ما در سال ۱۳۹۱ از این مرز عبور کردیم و اگر از این میزان کمتر شود یعنی وارد تنش آبی شده‌ایم که اکنون در یک قدمی آن قرار داریم. خشکسالی، کم بارشی و به دنبال آن کم آبی امروزه مشکل کشورهای زیادی از جمله ایران است، به ویژه ایران که بر روی کمربند خشک نیز واقع شده و این یعنی از زمان های دور خودبخود مدام با کم آبی دست و پنجه نرم می کرده که ایجاد قنات و تقسیم مهندسی آب در زاینده رود از شاهکارهای شیخ بهایی؛ گواه این ادعاست، در واقع مردم پذیرفته بودند که آب در کشور کم است پس باید با داشته های خود مدارا کنند تا با مشکل مواجه نشوند. اما چند سالی است همگام با توسعه صنعتی و کشاورزی به نظر می رسد از داشته ها و منابع آبی موجود افسارگسیخته استفاده شده که نتیجه آن وارد شدن به شرایط تنش آبی و قرار گرفتن در یک قدمی بحران آبی در کشور است، در واقع اینکه کشوری وارد تنش یا بحران آبی شده شاخصی است که بر اساس میزان موجودی آب در هر متر مکعب به ازای هر نفر در سال سنجیده می شود، با توجه به این شاخص اگر کشوری بیشتر از ۱۷۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر در سال آب داشته باشد آن کشور از نظر منابع آبی مشکلی ندارد و اگر از این میزان کمتر شود به مرور به تنش آبی و در نهایت بحران آبی می رسد که الان کشور ما در مرز تنش آبی و یک قدمی بحران آبی قرار دارد. البته بخش هایی از کشور در مرحله بحران آبی قرار دارد اما در مجموع در کشور هنوز به آن مرحله نرسیده ایم. مدیر مرکز تحقیقات آب و فاضلاب در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: اکنون کشور در جایگاهی قرار گرفته که به علت شرایط حدی و اقلیمی میانگین بارش ها از میانگین بلند مدت مشابه آن پایین تر آمده است. عباس اکبرزاده افزود: در بهترین حالت باید انتظار داشت که کشور به میانگین بلند مدت بارش ها باز گردد، در واقع طی صدها و هزاران سال میانگین بارش در کشور ۲۵۰ میلیمتر در سال بوده که اکنون به حدود ۲۰۰ میلیمتر در سال کاهش یافته و همچنان نیز در حال کمتر شدن است، پیش بینی ها نشان می دهد که بارش ها تا سال ۲۰۵۰ همچنان روبه کاهش خواهد بود. بنابراین شرایط به گونه ای نخواهد بود که اگر مدت کوتاهی بارش داشته باشیم مردم گمان کنند که وضعیت عادی شده است.
