معرفی کتاب موانع توسعه سیاسی در ایران

نویسنده: حسین بشیریه
«موانع توسعه سیاسی در ایران» از دیدگاهی جامعه شناسانه به بررسی مشکلات ساختار قدرت در ایران می پردازد. بشیریه علم جامعه شناسی را می داند و با تکیه بر آن در صدد تبیین موانع توسعه سیاسی در ایران است.
او توسعه سیاسی را به معنای مشارکت مردم در تصمیم گیری های سیاسی دانسته و با این تعریف پذیرفته است که ایران از لحاظ توسعه سیاسی عقب مانده است. همان طور که از عنوان کتاب پیداست بشیریه در تلاش است تا موانع توسعه سیاسی در ایران را بیان کند و تمرکزش بر بیان علت آن ها و یا راه کار رهایی نیست. بلکه مثل یک اندیشمند آکادمیک در موردی صحبت می کند که حدود و ثغورش مشخص است.
او به طور کلی بحثش را از انتهای قاجار شروع می کند و تا انتهای پهلوی ادامه می دهد. بشیریه در ذکر موانع توسعه سیاسی توجهش به دوران پهلوی و تلاش شاهانش برای استقرار دولت مدرن در ایران است. دولتی که با توجه به شرایط اجتماعی تاریخی ایران به سمت مطلقه شدن رفت. شایان ذکر است که بشریه بر خلاف کاتوزیان دولت ایران را -دست کم در دوران پهلوی- مطلقه می داند و معتقد است که به هر حال موانع و قوانینی در اعمال حاکمیت خودکامه از جانب شاه وجود دارد که از مهم ترین آن ها وجود روحانیون است.
نویسنده سه مانع عمده برای عدم توسعه سیاسی در ایران بر می شمرد که نخستین آن ها کنترل متمرکز بر منابع قدرت سیاسی است. او سپس توضیح می دهد که این تمرکز قدرت چگونه موجب پیدایش ساخت قدرت مطلقه می شود که در واقع همان عدم توسعه سیاسی است. ساخت قدرت مطلقه سبب ایجاد و تشدید چندپارگی های اجتماعی می شود و نیز فرهنگ الیت سیاسی و گروه های حاکم را نیز بدل به فرهنگ سیاسی تابعیت / آمریت می کند. او رابطه بازتولید بین سه مانع ذکر شده یعنی تمرکز منابع قدرت، چندپارگی های اجتماعی و فرهنگ سیاسی گروه های حاکم را توضیح می دهد و مشخص می کند که این عوامل چگونه موجب ساخت و بازتولید ساخت قدرت مطلقه می شوند.