گزارش نقض حقوق طبیعی محیط زیست ایران در تیرماه 1397
تهیه و تنظیم : کاوه شیخ محمدی
درنیمه اول تیرماه سال جاری مشکلات زیست محیطی کشور ایران با گرم شدن هوا بیشتر عیان گردید و به عناوین مختلف نارسایی مدیریت دولتی بخصوص در منابع آب و انرژی موجبات زندگی در شرایط سخت را برای شهروندان در ایران فراهم آورد که کم و بیش در کل کشور محسوس بود. همچنین سهم مشکلات وکم آبی برای نیمه جنوبی کشور علی الخصوص استانهای جنوب غربی مضاعف بود. در این راستا مردم این استانها نیز به مطالبه حقوق شهروندی خود که برخورداری از آب و خوراک پاک است پرداختند که متاسفانه با سرکوب نیروهای دولتی مواجه گردیدند.
جدی شدن بحران آب در مناطق مرکزی، شرق و جنوب کشور/ مهاجرت 50 میلیون ایرانی تا 25 سال آینده
خشکسالی در مناطق مرکزی، شرق و جنوب کشور جولان می‌دهد. جدیدترین آمارهای وزارت نیرو حاکی از آن است که در استانهای فارس، خراسان‌جنوبی و اصفهان نه‌تنها سفره‌های زیرزمینی آب تهی شده‌اند که ذخایر سدها نیز کاهش ٢۵ تا ۵٠درصدی را نسبت به سال گذشته تجربه می‌کنند.
این موضوع در حالی رخ می‌دهد که تازه‌ترین گزارش‌ها نشان می‌دهد حجم آب زاینده‌رود اصفهان به ۵٠درصد سال گذشته کاهش داشته و در حال حاضر ذخیره مخزن آب زاینده‌رود تنها ٢٠٠میلیون مترمکعب آب دارد. رئیس گروه زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور از افزایش هشداردهنده نرخ فرونشست زمین در گستره جنوب غربی تهران خبر داده و گفته است که این رقم از ١٧ سانتیمتر در سال ٨۴ تقریبا به دوبرابر رسیده است. عیسی کلانتری، مشاور آب و محیط‌زیست معاون اول رئیس‌جمهوری نیز اعلام کرده است که تمدن کشور در مناطق مرکزی و جنوب کشور در معرض تهدید است و تنها دامنه شمالی البرز از خشکسالی مصون مانده است.
نرخ فرونشست زمین در جنوب غرب تهران دوبرابر شد
نرخ فرونشست زمین در جنوب غرب تهران دوبرابر شد.
رئیس گروه زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیک سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، از افزایش نرخ فرونشست زمین در گستره جنوب‌غربی تهران مطابق با تحلیل و بررسی‌های انجام‌شده خبر داد. این کارشناس با اشاره به این‌که براساس شواهد، منطقه فرونشست تهران در سال‌های ٨٨ و ٨٩ در مقایسه با سال ٨۴ توسعه بسیار زیادی را در تمام جهات نشان می‌دهد، خاطرنشان کرد: این گسترش در بخش‌های غربی و شرقی بیشتر است و محیط منطقه فرونشستی به ١۴٩ کیلومتر و مساحت آن به حدود ۵٣٠ کیلومتر مربع افزون شده است.
نتایج به‌دست آمده از مدل‌سازی فرونشست زمین در گستره جنوب غربی تهران و پیش‌بینی نرخ آن برای سال ٩٧ با فرض ثابت بودن نرخ پمپاژ آب زیرزمینی در آینده، بیشینه نرخ فرونشست زمین در دشت مذکور به بیش از ٣٣ سانتیمتر بر سال و حدود دو برابر آن در سال ٨۴ خواهد رسید. تراکم جمعیتی بالای شهر تهران و اطراف آن، قرارگیری سازه‌ها و تأسیسات مهم در آن، وجود شریان‌های حیاتی مهم مانند راه‌آهن و فرودگاه و تراکم دکل‌های برق فشار قوی در پهنه فرونشستی شکل گرفته را بسیار مهم ارزیابی کرد.
۵٠میلیون ایرانی تا ٢۵سال دیگر باید مهاجرت کنند
عیسی کلانتری می‌گوید اگر وضع فعلی مصرف آب در بخش کشاورزی ادامه داشته باشد در کمتر از ٢۵سال دیگر شرق و جنوب کشور کاملا خالی از سکنه خواهد شد.
مشاور معاون اول رئیس‌جمهوری در امور آب، کشاورزی و محیط‌زیست هشدار می‌دهد که اگر فکری برای بحران آب نکنیم ٢۵سال دیگر، باید ۵٠میلیون ایرانی از کشور مهاجرت کنند و مهاجرت تبعات وحشتناکی دارد تا جایی که شاید چیزی به نام ایران دیگر وجود نداشته باشد.
اگر همه جامعه از مقامات بالا گرفته تا مردم، وارد مسأله آب نشوند کاری از چیت‌چیان یا حتی تمامی دولت ساخته نیست. کلانتری اعلام کرد: مصرف اصلی آب ما در بخش کشاورزی است، اما هنوز مسئولان نظام قایل به این نیستند که در این کشور به‌خصوص از جنوب البرز و شرق زاگرس تا مرزهای شرقی و جنوبی بحران آب داریم. سرانه باقیمانده آب این نواحی کمتر از ٨٠٠ متر مکعب است یعنی ما درون بحرانیم نه در مرز بحران.
احتمال عدم بازگششت آب به سفره‌های آب زیرزمینی ایران
وقتی سفره‌های زیرزمینی خشک می‌شود، طبقات خاک نشست می‌کند و محل ذخیره آب از بین می‌رود. از این‌رو، اگر بارندگی ١٠ برابر قبل هم شود باز آب روی سطح زمین جاری می‌شود و نمی‌تواند به داخل خاک نفوذ کند. جالب اینجاست که مسئولان هنوز بحران را درک نکرده‌اند و برنامه ششمی که ارایه شده است دلیل محکمی برای این ادعاست.
در این خصوص ابتدا باید ٣٠میلیارد مترمکعب از مصرف آب را با عزمی قاطع کاهش داده شود، بعد هم روی افزایش بهره‌وری سرمایه‌گذاری کنیم. این ٣٠میلیارد باید طی امسال و سال آینده در بخش کشاورزی که ٩۵درصد آب کشور را در اختیار دارد، اعمال شود. یعنی حق آب از کشاورزان خریده شود.
اخبار ضد و نقیض از بحران آب در خوزستان
حال و روز بحرانی وضعیت آب در استان خوزستان و رود کارون جدا از مسئله کمبود منابع در ماه‌های اخیر با مشکلات جدیدی نیز رو به رو شده است که البته هنوز از سوی مسئولان ایرانی به صورت صریح بیان نشده است؛ مشکلاتی مثل تلاش برای انتقال آب کارون.
برترین ها: روز گذشته تابناک در خبری در رابطه با وضعیت آب در خوزستان نوشت: حال و روز بحرانی وضعیت آب در استان خوزستان و رود کارون جدا از مسئله کمبود منابع در ماه‌های اخیر با مشکلات جدیدی نیز رو به رو شده است که البته هنوز از سوی مسئولان ایرانی به صورت صریح بیان نشده است؛ مشکلاتی مثل تلاش برای انتقال آب کارون. این در حالی است که استان خوزستان ایران و نیز حوضه آبریز کارون در شرایط کنونی از نظر میزان و کیفیت منابع آب، در شرایط بسیار بدی قرار دارد و جدا از خشکسالی و کمبود آب با مشکلاتی مثل شوری آب نیز مواجه است و مسئولان ایرانی هنوز نتوانسته اند مشکلات اساسی تأمین آب شرب و کشاورزی پایدار را در استان خوزستان مرتفع کنند.
ادامه بحران آب در خرمشهر و تجمعات اعتراضی
مردم خرمشهر روز شنبه ۳۰ ژوئن (نهم تیر ماه) در ادامه تظاهرات روز گذشته به کم‌آبی و شوری بیش از حد آب شرب در این شهر اعتراض کردند.
گزارش‌ها حاکی از ادامه این تظاهرات تا فرارسیدن تاریکی است. برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی تصاویری از تجمعات اعتراضی به اشتراک گذاشته‌اند که در آن صدای تیراندازی و فریاد مردم به گوش می‌رسد. در برخی از تصاویر به نظر می‌رسد برای مقابله با اثر گازاشک‌آور آتش روشن شده است.
از روز گذشته گروهی از مردم خرمشهر در برابر مسجد جامع این شهر تجمع کرده بودند و با سر دادن شعار اعتراض خود را در مورد وضعیت آب آشامیدنی به فرماندار این شهر اعلام کردند.
از سوی دیگر خبرهایی مبنی بر فروش آب در خرمشهر توسط سودجویان گزارش شده که موجب خشم شهروندان این شهر شده است.
بحران سلامت در خوزستان
رئیس مرکز بهداشت خوزستان با اشاره به بیماری‌هایی که از طریق آب انتقال می‌یابند، گفت: هپاتیت آ، شیگلوز (اسهال خونی)، سالمونلوز (نوعی عفونت روده‌ای)، تیفوئید (حصبه) و… از طریق آب انتقال می‌یابند که متاسفانه بیشتر این بیماری‌ها اکنون در خوزستان وجود دارند.
او ادامه داد: در شهرستان‌های خوزستان می‌بینیم که کمتر از ۹۵ درصد مطلوبیت میکروبی دارند و این مساله می‌تواند مشکلاتی که با آن روبه‌رو هستیم را بیشتر کند.
وی با اشاره به طغیان بیماری‌ها در استان خوزستان ادامه داد: اسهال خونی در رفیع و مسمومیت در رامهرمز و هپاتیت در شهر‌های خوزستان برخی از طغیان‌ها بوده است. قطعا امسال طغیان‌های بسیاری خواهیم داشت که باید هزینه و زمان زیادی را برای این موضوع صرف کنیم.
سلمان زاده بیان کرد: بروز تب کریمه کنگو نیز به دلیل افزایش فعالیت کنه‌ها در استان خوزستان رو به افزایش است.
کانون دفاع از حقوق بشر در ایران
کمیته دفاع از محیط زیست
